190 Cosworth - მოდელი, რომელმაც Mercedes-ის პოლიტიკა შეცვალა

Mercedes-ის ერთერთი ყველაზე დიდი წარმატება და განვითარების ახალი ეტაპი-ასეთი დახასიათება ჰქონდა მას მწარმოებლის მხრიდან. მან ავტოკრიტიკოსებს შორის მღელვარების ახალი ტალღა გამოიწვია, მის სახელზე არაერთი რეკორდი და ავტოსპორტში მიღწეული წარმატებაა, თუმცა მას საქართველოში „მერსედესის“ შეცდომას ბევრი უწოდებს, მაგრამ ეს ალბათ საქმის ზედაპირულად მცოდნე ადამიანებს სჩვევიათ. თქვენს წინაშე ლეგენდარული, წრიული რბოლების რისხვა და მსოფლიო რეკორდსმენი Mercedes 190E Cosworth-ია!

1982 წელს, როდესაც 190 მოდელის პრეზენტაცია იხილა მსოფლიომ, დასაწყისშივე ნათელი იყო, რომ ავტომოყვარულების წინაშე დიდი ხნის ნანატრი კომპაქტური მოდელი იყო, რომელიც თავისი ძმებისგან ყველაფრით განსხვავებული იყო. სტანდარტული მოდელის ბანალური და მოსაწყენი ისტორიის დეტალებით თავს არ მოგაბეზრებთ, უბრალოდ მათ მივმართავთ, ვისაც ეს მოდელი შეცდომა ჰგონია, იცოდეთ, რომ კომპანიამ 1 900 000-მდე მოდელის რეალიზაცია მოახდინა, რამაც „მერსედესი“ შესაძლებლობების ახალ ეტაპზე გაიყვანა. Cosworth-ის მოდელს რაც შეეხება, მასზე ბევრი და კარგი რამის თქმა შეგვიძლია და ვეცდებით მისი ისტორიიდან ყველაზე მნიშვნელოვანი დეტალები შეგახსენოთ. ჩვენი დღევანდელი გმირი 1983 წელს დაიბადა, მისი დანიშნულება ერთი და თავიდანვე აშკარა იყო, მას ავტოსპორტში რაც შეიძლება დიდი მწვერვალები უნდა დაეპყრო. 80-იან წლებში მსგავსი ავტომობილების წარმოება გაყიდვებზე ძალიან დადებითად მოქმედებდა, შესაბამისად კომპანიები მას ხშირად იყენებდნენ. „მერსედესმაც“ იმ დროისთვის აპრობირებულ მეთოდს მიმართა და თავისი კომპაქტური მოდელით სპორტში ძალები მოსინჯა. იმ პერიოდში თუ მანქანა სპორტში წარმატებული იყო, ეს ყველასთვის საიმედოობაზე მეტყველებდა და მისი გაყიდვები ორმაგდებოდა.

რალის წარუმატებლობა

70-იან წლებში მსოფლიო რალიში მერსედესი ამ დისციპლინისთვის მეტად უჩვეულო მოდელით იყო წარდგენილი, ეს იყო 450 SEL-ი, რომელიც ავტომატური გადაცემათა კოლოფით იყო აღჭურვილი და ჰოლივუდის ვარსკვლავებისთვის უფრო იყო განკუთვნილი ვიდრე რალისთვის. ამ ყველაფრიდან გამომდინარე ავტომობილმა მოახერხა და ავტოსპორტში ყველაზე წარუმატებელი მოდელების სიაში შევიდა. სწორედ ამ მოცემულობის გამოსწორება კომპანიას 190-ით უნდოდა, ამიტომ თავდაპირველი გათვლა რალიში წარმატება იყო. კომპანიამ ძრავას შესაქმნელად ინგლისურ ძალიან გამოცდილ კომპანიას, Cosworth-ს მიმართა, რადგან საუკეთესო ძრავა შეექმნათ, რომელიც მსოფლიო რალის ეტაპებზე გამარჯვებას მიაღწევდა. Cosworth-მა 4-ცილინდრიანი მაღალ ბრუნვებზე გათვლილი ძრავა შექმნა, რომლის მოცულობაც 2.3 ლიტრი იყო, ძრავა ატმოსფერული იყო და 185 ცხენისძალა ჰქონდა, რალის ვერსიებს კი 285 ცხენისძალა ჰქონდათ. ამ ზრახვებს Audi-სგან მალევე არასასიამოვნო მოულოდნელობამ ხელი შეუშალა,  აუდი-მ რალიში უძლეველი Quattro წარადგინა, რაც ყველა სხვა დანარჩენი მწარმოებლებისთვის სახეში სილის გარტყმის ტოლფასი იყო. შექმნილი მდგომარეობიდან გამომდინარე „მერსედესმა“ რალიდან წასვლა გადაწყვიტა, რადგან სრულამძრავაანი „აუდის“ დამარცხება მოხრეშილ რალის ეტაპებზე მათი აზრით უბრალოდ შეუძლებელი იყო. კომპანიამ მალევე ახალი მიზანი დაისახა და ეს უკან გადადგმული ნაბიჯი უდიდეს წარმატებად აქცია. ისეთ ძლიერ მწარმოებელს, როგორიც „მერსედესია“ მსგავსი გამოწვევები დიდ მიღწევებად გადაუქცევია. მათი შემდგომი წარმატების პლატფორმა გერმანული ძარიანი ავტომობილების ჩემპიონატი გახდა, რომელიც დაარსებიდან დღემდე უდიდესი პოპულარულობით სარგებლობს.

წარუმატებლობიდან DTM-ის ჩემპიონობამდე

რალიში არც თუ ისე წარმატებული ასპარეზობისა, 1989 წელს ლეგენდის დასაწყისი DTM-ში ვიხილეთ. ავტომობილში 2.5 ლიტრიანია ატმოსფერული ძრავა იყო განთავსებული, რომლის საწყისებიც კვლავ ბრიტანულ Cosworth-ს ეკუთვნოდა. მოცემული აგრეგატი კიდევ უფრო ძლიერი და მაღალბრუნიანი იყო, იგი 340 ცხენისძალას გამოიმუშავებდა. რალის ვერსიისგან განსხვავებით იგი 100 კილოგრამით ნაკლები იყო (1070) და მისი შესაძლებლობები გაუმჯობესებული იყო. როგორც ჩანს, Mercedes-ს რალის წარუმატებლობის გამეორება აღარ უნდოდა და მისი მიზანი მხოლოდ მოგება იყო, თუმცა გამარჯვებისკენ მიმავალი გზა ყოველთვის რთულია და მას ბევრი ვერ უძლებს. DTM-ში 190 E Cosworth-ის აქტიური წლები 1989-1993 იყო. სადებიუტო წელს სამეულის მიღმა დარჩა, ეს დიდი გამოცდილება იყო და მომდევნო წელს ჩვენი გმირი ჩემპიონატის აბსოლუტურ ჩათვლაში მე-3 პოზიციას დასჯერდა. ამას შემდგომი განვითარება მოჰყვა და 1991 წლის ჩემპიონატში იგი ვიცე ჩემპიონის ტიტულს დასჯერდა, ყველასთვის ნათელი იყო, რომ „მერსედესი“ გამარჯვებას“ გერმანული სიზუსტით უახლოვდებოდა. 1992 წლის DTM-ის ჩემპიონატი დიდი და ნანატრი გამარჯვების მომტანი აღმოჩნდა. დიახ, Mercedes 190 Cosworth-მა დიდი გამარჯვება იზეიმა. მან ისეთ კონკურენტს აჯობა, როგორიც BMW M3 იყო. აქვე უნდა აღვნიშნით ის ფაქტიც, რომ აღნიშნულ წელს ამავე ჩემპიონატში Audi V8-აც ასპარეზობდა და „მერსედესმა“ შურისძიება მოახერხა. აღნიშნულ წელს კომპანიამ უდიდესი გამარჯვება იზეიმა, ჩემპიონატის პირველი სამეული „მერსედესის“ წარმომადგენლებმა დაიკავეს.

სტანდარტული  ვერსიები

სარბოლე ვერსიებისგან განსხვავებით სტანდარტულები ყოველდღიურობას იყვნენ მორგებულები, თუმცა ავტომობილის სპორტული ხიბლის დასაჩრდილად ეს ფაქტი მიზეზი ვერ გახდა. 80-იანი წლების ავტომობილებს აეროდინამიკის ტესტებს იშვიათად ატარებდნენ, მაგრამ „მერსედესი“ აქ კომპრომისებზე არ წავიდა. მან აეროდინამიკის სრულყოფისთვის ძალიან დიდი რესურსი დახარჯა, შესაბამისად უწყინარი სტანდარტული მოდელისგან Cosworth-ს ძარის მთელს პერიმეტრზე ბევრი სპოილერი ჰქონდა დამატებული. მისი უკომპრომისო ხასიათი სხვა დეტალებშიც იკითხებოდა: უკანა სავარძელზე 3 ადამიანი ვერ თავსდებოდა, რადგან მისი ანატომიური ფორმები არ იძლეოდა ამის საშუალებას.

ამ ავტომობილში ყველაზე საინტერესო სხეულის შიგნით იყო მოთავსებული. მისი საკვანძო აგრეგატები შეუდარებელი იყო. 1984 წლიდან 2.3 ლიტრიანი ვერსია ვიხილეთ, რომელსაც 185 ცხენისძალა და 235 ნიუტონი ჰქონდა, ხოლო მომდევნო წლებში Cosworth-მა 2.5 ლიტრიანი ვერსიაც შექმნა, რომელსაც 195 ცხენისძალა გააჩნდა. ყველა მსგავსი მოდელი ე.წ. Dog Leg-ის გადაცემათა კოლოფით იყო აღჭურვილი. „ძაღლისფეხა“ გადაცემათა კოლოფს მისთვის დამახასიათებელი სიჩქარეების წყობა და თანმიმდევრობა ჰქონდა, პირველი სიჩქარე მეორეს ადგილას იყო. დაბალ სისწრაფეებზე მეორე და მესამე სიჩქარე სხვებთან შედარებით ყველაზე მუშა იყო, ხოლო მაღალ სისწრაფეებზე კი მეოთხე და მეხუთე, შესაბამისად ორივე მდგომარეობაში მუშა სიჩქარეები ერთ მწკრივში იყო მოთავსებული, რაც მძღოლს საქმეს უადვილებდა, ყოველ შემთვხვევაში ინჟინრები მაშინ ასე თვლიდნენ. ძრავს რომ დავუბრუნდეთ, უნდა ითქვას, რომ საკმაოდ მაღალბრუნიანი იყო, მას თავისუფლად შეეძლო 7000 ბრუნზე მეტის მიღწევა. ყველა 190E Cosworth-ს უკანა დიფერენციალის ბლოკირება ჰქონდათ, რაც გზის ნებისმიერ საფართან მეტ მოჭიდებას უზრუნველყოფდა. 2.3 ლიტრიანი ვერსია 1230 კილოგრამს იწონიდა, ხოლო 1989-1993 წლებში გამოშვებული განახლებული 2.5 ლიტრიანი ვერსია კი 1300 კილოგრამს. მიუხედავად იმისა, რომ განახლებული ვერსია შედარებით ძლიერი იყო, მას ცოტა ზედმეტი წონაც ჰქონდა, ამიტომ აჩქარების მახასიათებლები დიდად არ შეცვლილა. 0-დან 100-მდე ორივე მოდელი დაახლოებით 7.5 წამში ჩქარდებოდნენ. აქვე აუცილებლად უნდა ითქვას, რომ ავტომობილის სავალი ნაწილი ძალინ დიდ შესაძლებლობებს იძლეოდა, რადგან იგი ექსტრემალურ მართვაზე კარგად იყო მორგებული. ამ ავტომობილებში ყველა დეტალი და ნიუანსი სპორტული ავტომობილისთვის შესაბამისი იყო, საჭის მექანიზმსაც კი ბრუნვები სტანდარტულთან შედარებით ნაკლები ჰქონდა.

EVO 1 & EVO 2

1988 წელს, როდესაც 2.5 ლიტრიანი განახლებული ვერსია ვიხილეთ, მისი ფლაგმანობა დიდ ხანს არ გაგრძელებულა, რადგან მომდევნო წელს შეზღუდული ტირაჟით წარმოებული Mercedes Benz 190 E Cosworth EVO 1 მოევლინა სამყაროს. აღნიშნული მოდელი კიდევ უფრო დახვეწილი და მძლავრი აღმოჩნდა. ძრავას მოცულობა ისევ 2.5 ლიტრი მოცულობის იყო, თუმცა 195-ის მაგივრად 225 ცხენისძალა ჰქონდა. ძრავას ბრუნვების პიკიც გაზრდილი იყო და მისი მაქსიმალური ნიშნული 7250-ს აღწევდა. აგრეთვე სამუხრუჭე სისტემამაც პროგრესი განიცადა და იგი უფრო დიდი ზომის გახდა, რამაც სამუხრუჭე მანძილი შეამცირა და გადახურების რისკები მინიმუმამდე დაიყვანა. EVO 1 ვერსიას დიფერენციალიც შედარებით მოკლე გადაცემის დაუმონტაჟეს, რადგან აჩქარება გაუმჯობესებულიყო, შედეგმაც არ დააყოვნა და 100-მდე ავტომობილი უკვე 7 წამში ჩქარდებოდა, რაც 0.5 წამით ნაკლები იყო ვიდრე სტანდარტული 2.5 Cosworth-ის მაჩვენებელი. აღნიშნულმა მოდელმა ვიზუალური ცვლილებებიც მიიღო. მისი უკანა ფრთა კიდევ უფრო ამაღლებული და აგრესიული იყო. საბურავების ზომაც გაზარდეს. განიერი საბურავები კი შემხვედრ ჰაერთან წინააღმდეგობაში მოდიოდა, შესაბამისად 4-ვე ფრთა სიგანეში გაიზარდა, რადგან ჰაერი მეტად აესხლიტა საბურავებიდან. EVO 1 ვერსია 14 მმ დაბალი იყო და მისი ზამბარები/ამორტიზატორები 15 %-ით უფრო ხისტი იყო.

ავტოსპორტში წესების მიხედვით, ავტომობილი, რომელიც ოფიციალურ რბოლებში იღებდა მონაწილეობას, კომპანიას მისი სამოქალაქო ვერსია მინიმუმ 300 ერთეული მაინც უნდა ეწარმოებინა. EVO 1 & EVO 2 ვერსიების სწორედ ამ წესის მიხედვით იყვნენ წარმოებულები. ორივე მათგანი 500-500 ერთეული გამოუშვეს და მათი ღირებულებაც შესაბამისი იყო. EVO 2 ვერსიის იდეა პირველი ევოლუციის სრულყოფილებაში აყვანა იყო. სწორედ ამ პერიოდში BMW-ს და Mercedes-ის შორის დიდი ომი იყო გაჩაღებული, ამიტომ „მერსედესს“ სურდა, რომ მისი 190 EVO 2-ის აეროდინამიკა BMW-ზე უკეთესი, მაგრამ განსხვავებული ყოფილიყო. Mercedes 190 Cosworth EVO 2-ის ვიზუალური მხარე ამ პაექრობის შედეგია. ამ მოდელის ძრავას 235 ცხენისძალა ჰქონდა და მისი მაქსიმალური ბრუნვები 7700-ს შეადგენდა. ავტომობილი 17-იანი დისკებით აღჭურვეს, რადგან მათ შიგნით Brembo-ს დიდი სამუხრუჭე სისტემა უპრობლემოდ მოთავსებულიყო. ავტომობილის შეხედვისას აშკარაა, რომ ინჟინრებმა ძირითადი რესურსი აეროდინამიკაში ჩადეს. მისი დანახვისას აგრესიული და უხეში ფორმები ყველა ავტომოყვარულს სამუდამოდ ამახსოვრდებოდა.

მსოფლიო რეკორდი

Mercedes-ი იმდენად დარწმუნებული იყო თავის ქმნილებაში, რომ 183 წელს გამოშვებისთანავე 3 ავტომობილი სარეკორდო გარბენისთვის წარადგინა. Nardo-ს ლეგენდარულ ტრეკზე კომპანიამ სამი 190 წარადგინა. სტანდარტულთან შედარებით ამ ავტომობილებს ძალიან მცირე კორექტირებები ჰქონდათ. მათ გაგრილების ფრთა გაუქმებული ჰქონდათ, საწვავის ავზის მოცულობა 70 ლიტრის მაგივრად 160-ს შეადგენდა. ავტომობილი 15 მმ-ით დადაბლებული იყო და საჭის გამაძლიერებელიც გაუქმებული ჰქონდა. ყველაზე მნიშვნელოვანი და ძირითადი კორექტირება რაც მას ჰქონდა, ეს იყო გადაცემათა კოლოფი. უკუსვლის გადაცემა საერთოდ გაუქმებული იყო, რადგან სატესტო ავტომობილებს უკუსვლის რეჯიმი საერთოდ არ სჭირდებოდათ, ამ ცვლილებამ კი მაქსიმალური სიჩქარის ნიშნული 0.4 კმ/სთ-ით გაზარდა. გადაცემათა კოლოფში კიდევ ერთი ნიუანსი იყო შეცვლილი, მეხუთე სიჩქარის გადაცემათა რიცხვი საგრძნობლად იყო გაზრდილი, რადგან 250 კმ/სთ-ის მიღწევა 6000 ბრუნზე ყოფილიყო შესაძლებელი. საბოლოოდ შედეგით მთელი მსოფლიო გაოცებული დარჩა. მე-8 დღის გამთენიისას ავტომობილებმა 50 000 კმ დაფარეს და საშუალო სიჩქარე 242 კმ/სთ დააფიქსირეს. ამ სარეკორდო გარბენის დროს 3-ვე ავტომობილზე 18 პილოტი იყო წარდგენილი (6 პილოტი ერთ მანქანაზე) ყოველ 150 წუთში ერთხელ ერთ ავტომობილზე პილოტი იცვლებოდა, ეს გაჩერება 20 წამი გრძელდებოდა. ამ ყველაფერთან ერთად სხვა მნიშვნელოვანი Pit Stop-ებიც ხორციელდებოდა. ყოველ 8500 კმ-ში ერთხელ უკანა საბურავები და 17 000 კმ-ში წინა საბურავები იცვლებოდა. ამ Pit Stop-ის დროს აგრეთვე ძრავას ზეთი და ფილტრიც იცვლებოდა. აღნიშნული გაჩერება 5 წუთს გრძელდებოდა. საბოლოო ჯამში 9 რეკორდი ვიხილეთ, აქედან 3 მსოფლიო რეკორდი იყო და 6 კლასის ინტერნაციონალური რეკორდი. წარდგენილი 3 ავტომობილიდან, სამივემ მისია წარმატებით შეასრულა, მხოლოდ ერთერთ მათგანს გარბენის დასაწყისში აალების კოჭა დაუზიანდა, რომელიც მექანიკოსებმა მალევე აღადგინეს და მან გარბენში მონაწილეობა გააგრძელა. ავტომობილებმა მაქსიმალური სიჩქარე 250 კმ/სთ დააფიქსირეს, ხანმოკლე Pit Stop-ების გამო საშუალო სიჩქარე 247 დაფიქსირდა და რაც ყველაზე მთავარია სამივე ავტომობილი უვნებელი მოვიდა ფინიშზე. ამ ავტომობილებიდან ერთერთი დღესაც Stuttgard-ის ავტომუზეუმში დგას.

ჩემპიონთა რბოლა

ყველა ავტომოყვარული Nurburgring-ს კარგად იცნობს და მასზე მოხვედრა ყველა მათგანის ოცნებაა. 1984 წლის 12 მაისს უახლესი Nurbirgring-ის ტრეკი F1-ის მისაღებად მზად იყო. „მერსედესმა“ ეს შანსი ხელიდან არ გაუშვა და ნამდვილი ფორმულა 1-ის ვარსკვლავთა შერკინება მოაწყო. რბოლაზე 20 აბსოლუტურად იდენტური 190 Cosworth-ი წარადგინეს, რომლებითაც ისეთ ლეგენდარულ მრბოლელებს უნდა ესარგებლათ, როგორების ალენ პროსტი, აირტონ სენა, ნიკი ლაუდა და სხვები იყვნენ. ამ პერიოდში აირტონ სენას სულ რაღაც 2-თვიანი გამოცდილება ჰქონდა ფორმულა 1-ში და თავისი თანამემამულე ემერსონ ფიტიპალდი ჯანმრთელობის გაუარესების გამო რბოლაში ჩაანაცვლა. ამ ყველაფერს გართობის დანიშნულება ჰქონდა, თუმცა აირტონ სენასთვის რბოლა მხოლოდ გართობა არასდროს ყოფილა. მისთვის ირგვლივ მეტოქეების არსებობა და იდენტური მდგომარეობა გადამწყვეტი რბოლის ტოლფასი იყო და საქმეს ძალიან სერიოზულად მიუდგა. რბოლის დროს წვიმა წამოვიდა და წვიმის კაცმა 1 ადგილი დაიკავა. სწორედ ამ რბოლაში გამოჩნდა მისი რეალური პოტენციალი, რამაც შემდგომ წლებში მსოფლიო ავტოსპორტი სამუდამოდ შეცვალა. რბოლის შემდეგ ახალბედა სენამ ძალიან მოკლე, მაგრამ სპორტული ჟინით აღსავსე განცხადება გააკეთა: „ახლა უკვე ვიცი, რომ შემიძლია“

ამდენი წარმატებული ისტორიის მქონე ავტომობილს ბევრს ვერ შევხდებით. იგი კომპანიის ისტორიაში ახალი ეტაპი იყო. ოჯახის წევრებისგან ძალიან კომპაქტური და განსხვავებული იყო. „მერსედესმა“ ალბათ სწორედ ამ მიზეზის გამო გადაწყვიტა, რომ ის ვარსკვლავად ექცია. 190 Cosworth-ი იყო ერთი უბრალოდ კომპაქტური სედანის „რკინის კაცად“ რეინკარნაცია, რომელსაც მთელი მსოფლიოსთვის უნდა დაემტკიცებინა, რომ ერთერთი საუკეთესო იყო, მიზანმა ბოლომდე გაამართლა. მსგავსი წარმატებული ისტორიის მქონე მოდელს ამ კომპანიის ისტორიაში უბრალოდ ვერ ნახავთ, ის ნამდვილ ლეგენდად ითვლება, შესაბამისად მასზე მოთხოვნა ყოველდღე იზრდება. როგორც დასაწყისში აღვნიშნეთ 190 მოდელი სულ 1 900 000-მდე იყო გამოშვებული, აქედან Cosworth-ის რაოდენობა საერთო რაოდენობიდან მხოლოდ 1.4% შეადგენდა, შესაბამისად ის ძალიან მიუწვდომელია დღემდე, რაც მის ღირებულებას საკმაოდ ზრდის, თუმცა ძალიან საეჭვოა, რომ ავტომოყვარულმა, რომელსაც ეს მოდელი ჰყავს გასაყიდად გაიმეტოს.